Serigraf Baskı
Serigrafi, bir çeşit seri baskı yapma şeklidir. Geçmişi çok eskilere uzanan bu sanat dalı son zamanlarda sanayinin de gelişmesi ile endüstriyel ürünlerin markalanmasında büyük önem kazanmıştır.
Ahşap ya da metal bir çerçeveye gerilen değişik türdeki polyester ipek kumaşının foto film emülsiyon denilen bir film tabakasıyla kaplanıp ışıkta pozlandıktan sonra basılması gereken grafik, bu kumaşa bir şablon gibi çıkar.
Işığa duyarlı bölgeler suyun yardımı ile boşaltılır ve hassas bir şablon oluşur. Bu şablona kalıp denir. Bir ragle (ağzı keskin bir kauçuk) yardımı ile baskı yapılır. Serigrafi baskı her türlü malzeme ve yüzeye uygulanabilir.
Yuvarlak baskılar yapılabilir. Aynı zamanda matbaanın baskı yapamadığı metal, seramik, kumaş ve cam gibi malzemelere baskı Serigrafi ile yapılır. Elektroniğin bel kemiğidir. Serigrafi sayesinde devre kartları daha net ve temiz olarak yapılmaktadır.
Son yıllarda Serigrafi endüstrinin olmazsa olmazları arasına girmiştir.
Serigrafi Baskı Tarihçesi Serigrafi baskı tekniği tahirihi: insanlık tarihi kadar eski olduğu eldeki bulgulara göre söylenmektedir. Ancak ilk defa nerede, nasıl ve ne şekilde uygulandığı kesin olarak bilinmemekle beraber, ilk defa bu Serigrafi tekniğinin; ipek kumaşı endüstrisinin Japonya ve Çin’de ilk uygulandığı düşünülerek Serigrafinin de ilk kez bu ülkelerde uygulanmaya başladığı sanılmaktadır. Serigrafi baskı tekniği diğer baskı tekniklerine göre tarihi en az bilinen baskı tekniği olması özelliğiyle de ayrılır. Elde edilen kayıtlara göre bu konudaki ilk girişim İngiltere’de 1907 yılında Samuel Simons tarafından ipek tülbendin (un elemek için kullanılan) şablon malzemesi olarak kullanılması önerisinin yer aldığı bir patent başvurusu ile söz konusu olarak belgelenmiştir..
Eski Mısır, Romalılar, Japonlar ve Çinlilerde bin yıllık mazisi olan duvar, yer, tavan süslemeleri ile çömleklerde dokuma bezleri kullanarak yapılan baskı tekniğini gösteren kanıtların varlığından bahsedilmektedir. Bu alanda yazılmış en eski kitaplardan biri olan 1936 (ABD) basımlı Silk Screen Process Production'da "Çin Seddi Devrinin Çinlileri ve Piramitler Devrinin Mısırlıları baskı kalıplarını; eşyalar, kumaşlar üzerine baskıda ve binalarının iç ve dış yüzeylerini süslemekte kullandılar" diye yazmaktadır. Şablon kesilerek yapılan baskıların sorunları ve kısıtlı olması insanları yeni arayışa götürmüştür. Kesin tarihi bilinmemekle beraber Japonlar önce çerçeveye insan saçından örme ile oluşturulan kumaşlar gererek baskı yapmışlardır. Daha sonra saç tellerinin yerini ipek böceğinin ürettiği saf ipek kumaşlar almıştır. Sonra saf ipeğin pahalı olması nedeniyle yerini sentetik ipekler almıştır. İpek çerçevelerin içine yine başlangıçta basılacak şekil açık bırakılarak, çerçevenin diğer yerleri kapatılarak boyanın geçmesi engellenmiş, böylece çok adetli baskılar yapılmaya başlanmıştır. Orta çağda bu yöntem oyun kartları basımında kullanılmıştır. 16. yy dini resimleri çoğaltmada ve el yazması kitapları süslemede, 17. yy' da ise yaygın olarak duvar kağıdı basımında kullanılmıştır. Serigrafi uluslar arası baskı yönteminin adıdır. İngilizcede (Silk Screen - Silk Screen Process), Fransızcada (Serigraphie), Almancada ise (Siebdruck) tur. Bizim dilimizde ise ticari olarak "Serigrafi", sanatsal olarakta "Özgün Baskı" adı kullanılır. Serigrafi baskının endüstrileşmesinde ilk bulguları 17. yy görüyoruz. Öncü çalışmalar İngiltere'de, Amerika'da ve nihayet Avrupa'da görülür. İlk Serigrafi şablon patenti İngiltere'de 1907'de "Samuel Simon" tarafından, Serigrafi makine patentinin ise Amerikalı "Johl Pilsworth" tarafından alındığını görmekteyiz. İlk Serigrafi baskı şirketi 1918 yılında "Edvard A. Owens" tarafından Londra'da kuruldu. Serigrafi baskı sistemi ile ilk tekstil makinesi 1924 yılında "Joseph J, Adajian" tarafından imal edildi. Şablon ipeğine ilk fosfor bronz metali ile örtülmüş baskı ipeğinin patenti 1920 yılında "Dr. Engelmann Sidney" tarafında Amerika'da alınmıştır. Serigrafi baskı ile ilgili ilk bilimsel eser Antony Welonis tarafından 1930'larda yazıldı. "WPA" (Works Progress Administration) İş Geliştirme Dairesinin baskı işlerine ve tasarımlarına gösterdiği ilgi, baskı baskı atölyelerine olan yönelimi artırdı. Serigrafi baskı ile resim üreten sanatçılar arasında Wesselman, Leper, Hans Arp, Mortenscu Wasarely sayılabilir.
1940 yıllarında baskı alanındaki büyük gelişmeleri, baskı alanında uzman olan sanatçılar yürüttüler. Alman sanatçı Fritz Winter'in de içinde bulunduğu sanatçılarla bu yeniliklerin uygulandığı çeşitli baskılar üretildi. "Fransa'da 1947'de Matisse'nin Jazz" adlı kitabında renki ipek baskılar kullanıldı. Bu kişiler sadece sanatçı değil, Serigrafi baskının yayılmasını sağlayan öğretmenleri oldular. Bunlar Serigrafi baskıyı kullandıkça geliştirdiler.
Daha sonraları sanatçılarca, reklam, logo grafik tasarım ve farklı bir resim dili oluşturmada benimsenmesi Serigrafi baskının çeşitli alanlarda kullanılmasını sağladı. Bu yaygın kullanış Serigrafi baskıya ilgiyi artırdı. Çok kullanılması gelişmesini sağladı. Asırlardır kumaşlar, Çin ve Japonya’da şablonlarla basılmış ve dünyanın birçok ülkesine satılmıştır.